Η Γορτυνία πρωτοπόρος στην κήρυξη της επανάστασης του ’21

Ιστορικά σημειώματα*

Η Επανάσταση του 1821 στην Πελοπόννη­σο άρχισε ταυτόχρονα, σχεδόν, σε τρία σημεία: Στη Γορτυνία, στα Κα­λάβρυτα και στη Μεσσηνία με μια μικρή χρονική διαφορά μιας ημέρας από τη μια περιοχή στην άλλη.

Εξαιτίας αυτής της μικρής χρονι­κής διαφοράς, υπάρχει μεταξύ των ι­στορικών το πρόβλημα και μεταξύ των Καλαβρύτων και της Καλαμά­τας η διαμάχη, ποια από τις δύο πό­λεις λευτερώθηκε πρώτη, ώστε να έχει το πρωτείο της λευτεριάς. Άλλοι από τους ιστορικούς δίνουν το πρωτείο στα Καλάβρυτα, υποστη­ρίζοντας ότι λευτερώθηκαν στις 21 Μαρτίου, όταν δηλ. οι Καλαβρυτινοί κλείσανε τον Αρναούτογλου στον Πύργο του, στα Καλάβρυτα.

Άλλοι δίνουν το πρωτείο στην Καλα­μάτα, η οποία είναι γνωστό, ότι λευ­τερώθηκε στις 23 Μαρτίου 1821 και την ίδια μέρα ο Πετρόμπεης έστειλε στους πρέσβεις των Ευρωπαϊκών δυνάμεων τη διακήρυξη της έναρ­ξης του Αγώνα της Ελληνικής ελευ­θερίας, την οποία υπέγραψε σαν «Αρχιστράτηγος των Σπαρτιατικών Δυνάμεων».

Την πληροφορία την έχουμε από τον Αμβρόσιο Φρατζή (1) ο οποίος γράφει ξεκάθαρα: «Οι αδελφοί Πλαπουταίοι, συναθρίσαντες εκ της ι­δίας αυτών κώμης, Παλούμπα 50 ο­πλοφόρους  λαβόντες δε πρώτον τας ευχάς του γέροντος πατρός των, και προσκαλέσαντες τον ιερέα έψαλον εν τω μέσω της Κώμης Λιτανείαν… και μετέβησαν (την 20 Μαρτίου) εις την Κώμην Μπέτζι καλουμένην με ανοικτήν της ελευθερίας σημαίαν…»

Εκεί έβαλαν λόγους «με την χωρικήν αυτών ρητορικήν» και ξαπέλυσαν 50 οπλοφόρους εις τα γύρω χω­ριά, έπιασαν 9 Τούρκους… τους ο­ποίους αφόπλισαν και τους διεύθυ­ναν ασφαλώς εις την πρωτεύουσαν της Καρυταίνης, συνοδεύσαντες αυτούς έως εις τον ποταμόν Ατζίχολον…».

taloniΤο πρωτείο λοιπόν αυτό δεν έ­χουν ούτε τα Καλάβρυτα ούτε η Κα­λαμάτα, έστω κι αν δεχθούμε ότι τα Καλάβρυτα ελευθερώθηκαν στις 21 Μαρτίου, γιατί η Κώμη Μπέτσι (ση­μερινό Αγιονέρι) ελευθερώθηκε στις 20 Μαρτίου μαζί με 50 χωριά της Λιοδώρας. Στου Καλλιντέρη τ’ αλώνι εψάλη δοξολογία και εξεφωνήθησαν λόγοι κι έγινε επίσημα η κήρυξη της Επανάστασης στις 20 του Μάρτη, αφού πιάστηκαν και αιχ­μάλωτοι Τούρκοι. Αξιον απορίας εί­ναι: Γιατί οι ιστορικοί αγνοούν αυτή τη λεπτομέρεια; Η, αν τη γνωρί­ζουν, γιατί την αποσιωπούν; Οι πρώτοι 50 οπλοφόροι συγκέντρω­σαν στου Μπέτσι, περίπου 800 άν­δρες και έτσι συγκροτήθηκε το πρώτο Ελληνικό στρατόπεδο.

Κι ήταν αυτοί που κυρίως έδρα­σαν στην πολιορκία του Λάλα. Τού­του του στρατοπέδου οι αρχηγοί, Γιωργάκης και Δημητράκης Πλαπούτας, ορίσθηκαν και ως αρχηγοί του στρατοπέδου του Λάλα, που ή­ταν ένα από τα μεγαλύτερα της Ελ­λάδας, δεδομένου ότι αριθμούσε 6.000 άνδρες, είχε και 6 κανόνια, που δεν είχε ούτε το στρατόπεδο του Κολοκοτρώνη στην Τριπολιτσά!

Στα χωριά Παλούμπα & Αγιονέρι Γορτυνίας, πραγματοποιoύνται κάθε χρόνο επετειακές εκδηλώσεις μνήμης για τους Ηραιάτες Αγωνιστές που κήρυξαν την Επανάσταση στις 20 Μαρτίου του 1821.

Παραπομπή 1. Αμβρ. Φρατζή: Επιτομή της Ιστορίας της Αναγεννηθείσης Ελλάδος, Αθήναι 1839Τομ. Β’ Κεφάλ. 24. σελ. 151-153)

* Το κείμενο είναι του αείμνηστου ιστορικού Γιάννη Θ. Πισιμίση από το αρχείο της εφημερίδος “Γορτυνία”