Στο Σπάθαρι υπάρχει μια τοποθεσία με το όνομα «Μαγαζιά» ή «Σιαφαραίικες σπηλιές» ή «Σπαθαραίικες σπηλιές». Έτσι λέγονται ακόμη. Τίποτα πέραν τούτου. Μελετώντας όμως τα βιβλία και ιδιαίτερα τα απομνημονεύματα των αγωνιστών Φωτάκου και Δεληγιάννη, που έζησαν εκείνα τα γεγονότα, αυτές βρίσκονται στον Σπαθαραίικο βράχο του στενού φαραγγιού του Λάδωνα, ενώ στον απέναντι βράχο βρίσκεται «κολλημένο» το μοναστήρι της Κλειβωκάς.
Στη ρίζα κυλάει ο Λάδωνας. Λίγο πιο κάτω βρίσκεται το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο της ΔΕΗ. Θέση Κάτω Σπάθαρης. «Σιαφαραίικες» λέγονται από τους συγχωριανούς μου διότι βρίσκονται στην άκρη του μεγάλου δασωμένου κτήματος του Θεοδωρακόπουλου, με παρατσούκλι Σιαφαρής. Προσωπικά, παρότι Σιαφαρής, ενδιαφέρομαι μόνον για την ιστορική τους ονομασία.
Το τοπωνύμιο, στα απομνημονεύματα και των δύο αγωνιστών, αναφέρεται ως «Τρύπα του Σπάθαρι». Οι σπηλιές ήσαν χωρητικότητας 400 τουλάχιστον οικογενειών, που κάποιοι τις ανεβάζουν στις 700. Είχαν αποθήκες τροφίμων για μεγάλο διάστημα, γι αυτό ίσως τις λέγανε «Μαγαζιά».
Εκεί είχαν καταφύγει, κυνηγημένοι από τον Ιμπραήμ οπλαρχηγοί όπως ο Γενναίος Κολοκοτρώνης, ο μικρός Κωνσταντίνος Κολοκοτρώνης, ο Κανέλλος Δεληγιάννης με τους στρατιώτες τους και άλλοι με εκατοντάδες οικογένειες. Εκεί γλύτωσαν την σφαγή και αιχμαλωσία χιλιάδες (λίγες έστω) γυναίκες και παιδιά. Το χωριό Σπάθαρι και τα Τρόπαια (Βερβίτσα τότε) κάηκαν ολοσχερώς από τους Τουρκοαιγυπτίους μετά από τα Λαγκάδια.
Αντιλαμβάνεσθε λοιπόν ότι η «Τρύπα του Σπάθαρι» είναι ένα σοβαρότατο ιστορικό μνημείο για το οποίο δυστυχώς πολύ λίγοι πλέον γνωρίζουμε την σημασία του. Έχω συζητήσει με ένα δυό φίλους και έχουμε κάποια σχέδια για την δημιουργία κατάλληλου μονοπατιού και ίσως μνημείου. Πιστεύω να ξεπεράσουμε τα όποια προβλήματα.
Κωνσταντίνος Θεοδωρακόπουλος
* Από την έντυπη έκδοση της εφημερίδος «Γορτυνία»
