Με αφορμή την πρόσφατη συζήτηση στη Βουλή για την αναγκαιότητα να σωθεί η Μεσαιωνική Γέφυρας της Καρύταινας, κατόπιν ερώτησης της Βουλευτού Φωτεινή Πιπιλή, ο συμπατριώτης μας και Αρχιτέκτων Ε.Μ.Π. Δημήτριος Ρέπας, από Βαλτεσινίκο, μας έστειλε μια εμπεριστατωμένη πρόταση που είχε κάνει το Καλοκαίρι του 2019 για τα βυζαντικά και μεταβυζαντινά μνημεία της Αρκαδίας, όπου υπάρχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη Γορτυνία. Ο τίτλος της πρότασης του είναι: ΚΥΡΙΑ ΣΗΜΕΙΑ ΕΝΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΙΑΣΩΣΗΣ, ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗΣ με το γενικό τίτλο «ΔΡΟΜΟΙ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ».
Σε αυτήν αναφέρει:
Στην Αρκαδία υπάρχει μεγάλο πλήθος μνημείων της Βυζαντινής και μεταβυζαντινής περιόδου (4ος αι. -1830), τα οποία μπορούμε να τα χωρίσουμε σε τρεις κατηγορίες:
-ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ (ναοί, μοναστήρια κλπ προσκυνηματικά)
-ΚΟΣΜΙΚΑ (κατοικίες, χάνια κλπ)
-ΤΕΧΝΙΚΑ & ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΑ (δρόμοι, γέφυρες, οχυρά, υδραγωγεία, νερόμυλοι, αλώνια κλπ)
Αναφερόμενοι σε «μνημεία», εννοούμε όλα τα κτίρια και τεχνικά έργα της εξεταζόμενης περιόδου, ανεξάρτητα από το αν και πώς έχουν χαρακτηριστεί μέχρι τώρα. Αρκετά από αυτά έχουν αποκατασταθεί, έστω και μερικώς, με πρωτοβουλίες διαφόρων φορέων. Όμως η συντριπτική πλειονότητα των μνημείων παραμένει σε κρίσιμη κατάσταση. Σήμερα, υπάρχει επαρκής τεχνογνωσία καθώς και χρηματοδοτικά εργαλεία για να μπορέσουμε να συντάξουμε και να εφαρμόσουμε ένα σχέδιο δράσης για τη σωτηρία αυτών των μνημείων. Το σχέδιο δράσης πρέπει να περιλαμβάνει:
– Καταγραφή / σύνταξη καταλόγου μνημείων, σε συνεργασία με την αρμόδια εφορεία αρχαιοτήτων.
– Άνοιγμα φακέλου για κάθε μνημείο.
– Φωτογραφική τεκμηρίωση.
– Αξιολόγηση κατάστασης.
– Ιεράρχιση σειράς επέμβασης, με κριτήριο την ιστορική αξία και την κατάσταση κάθε μνημείου.
– Αναζήτηση πόρων (Ευρώπη, Περιφέρεια, φορείς Ομογένειας, ΣΔΙΤ)
– Αναθέσεις μελετών με βάση τις διαθέσιμες νόμιμες διαδικασίες.
– Προκηρύξεις εργολαβιών.
Το πλάνο είναι φιλόδοξο και θα διαρκέσει πολλές Περιφερειακές και Δημαρχιακές θητείες. Απαιτείται η ίδρυση σχετικού Οργανισμού στην Περιφέρεια. Εκτιμώ ότι για την επόμενη δεκαετία μπορούμε να κάνουμε στην Αρκαδία αυτό που έγινε στο Άγιο Όρος: συνολική αποκατάσταση του κτιριακού αποθέματος. Οι ευεργετικές συνέπειες είναι προφανείς τόσο σε αυτά τα ίδια τα μνημεία όσο και στην ανάπτυξη της Αρκαδίας με μοχλό τα έργα αυτά.
Η συγκυρία είναι ευνοϊκή. Στην Ευρώπη ήταν το 2018 έτος Πολιτιστικής Κληρονομιάς και στήθηκαν νέοι τρόποι διαχείρισης και χρηματοδότησης τέτοιων θεμάτων. Υπάρχουν φορείς όπως το Διάζωμα, που ήδη έχουν ξεκινήσει συγγενικές δράσεις (Πολιτιστική Διαδρομή Πελοποννήσου, με τη στήριξη της Περιφέρειας).
Άλλοι φορείς που ασφαλώς θα δείξουν ενδιαφέρον και πρέπει να αξιοποιηθεί η τεχνογνωσία τους είναι (ενδεικτικά και όχι αποκλειστικά) η Ελληνική Εταιρία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού / “EUROPA NOSTRA”, το Ε.Μ.Π (σχολή Αρχιτεκτόνων – τομέας αποκαταστάσεων), λοιπές Αρχιτεκτονικές Σχολές και Τ.Ε.Ι. με σχετικά τμήματα, πολιτιστικός οργανισμός Τράπεζας Πειραιώς κλπ.
Η ανάγκη σωτηρίας των Βυζαντινών και μεταβυζαντινών μνημείων με έχει κινητοποιήσει πολλές φορές (όπως π.χ. στην αποκατάσταση του μοναστηριού της Αγίας Παρασκευής στη Βάχλια, όπου οι Βαχλαίοι με ονόμασαν Μεγάλο Ευεργέτη) και θεωρώ ότι έχουμε την ευκαιρία τώρα να ενεργήσουμε κατά το μερίδιο ευθύνης που μας αναλογεί.
