Παλαιότερα στα περισσότερα χωριά της Γορτυνίας οι κάτοικοι καλλιεργούσαν αμπέλια, συνήθως σε μια συγκεκριμένη περιοχή το κάθε χωριό. Ο Τρύγος γινόταν προς το τέλος Σεπτεμβρίου, ακόμη και τον Οκτώβριο, ώστε τα σταφύλια να είναι γινομένα. Τα πατούσαν με τα πόδια σε πατητήρια κοντά στ’αμπέλια και μετέφεραν τον μούστο στα σπίτια. Πιο παλιά που δεν υπήρχαν τα αγροτικά αυτοκίνητα, με γιδιές (=τομάρια από γιδοπράβατα) που τα φόρτωναν στα ζώα. Τα τσίπουρα τα περνούσαν και από τα στρίφλα (=σιδερένιος μηχανισμός που τα πίεζε), ώστε να ελαχιστοποιούνται οι απώλειες. Από τα ίδια τα τσίπουρα μετά, έβγαζαν πολύ αργότερα το τσίπουρο ή ρακή.
Προς το τέλος Οκτωβρίου οι νοικοκυρές έφτιαχναν την μουσταλευριά, το πετιμέζι και τα σουτζούκια. Πριν βράσουν τον μούστο έριχναν ένα σακουλάκι με στάχτη , που έμεινε για αρκετές ώρες και σκοπό είχε να μην ξινίσει ο μούστος, εφ’όσον δεν τον έβραζαν αμέσως.
Σε όση ποσότητα έβραζαν, έριχναν το ανάλογο αλεύρι, που το ανακάτευαν στην αρχή δυνατά για να διαλυθεί και να μην κουλουνδριάσει (=να μην δημιουργηθούν σβόλοι αλευριού). Από το χρώμα των σταφυλιών και την διάρκεια του βρασίματος, έπαιρνε το ανάλογο χρώμα το μείγμα που έβραζε έως να πήξει. Στα χωριά μας το μείγμα έπηζε καλά, ώστε στα πιάτα που ετοποθετείτο μετά, να κόβεται με το μαχαίρι η μουσταλευριά.
Με το ίδιο μείγμα έφτιαχναν και τα σουτζούκια. Η προεργασία είχε αρχίσει και πριν από τον τρύγο. Είχαν σπάσε καρύδια με προσοχή, ώστε οι κολίνες των (=καρπός) να μην θαυματίζονται, αλλά να κόβονται στη μέση. Περνούσαν μετά τις κολίνες σε δυνατή κλωστή, μήκους 50 ή 70 πόντους, που τα κρεμούσαν για να ξεραθούν καλά. Μετά τα βουτούσαν στο παχύρευστο μείγμα που συνέχιζε να βράζει ελαφρά. Το βούτηγμα επαναλαμβανόταν για 3-4 φορές, ανάλογα με το πάχος της κουλούρας που ήθελε η κάθε νοικοκυρά. Στη συνέχεια τα κρέμαγαν στα μπαλκόνια που παρέμεναν για αρκετές ημέρες, για να ξεραθούν ελαφρά. Τέλος τα έκοβαν σε κομμάτια και τα φυλάγανε σε καλάθια για να αερίζονται ώστε μην μουχλιάσουν. Έτσι όλο τον χειμώνα είχαν το γλύκισμά τους.
Σήμερα ελάχιστες νοικοκυρές φτιάχνουν σουτζούκια. Εμείς για να διατηρήσουμε την παράδοση με την παρασκευή των σουτζουκιών, το τολμήσαμε και ιδού το αποτέλεσμα στην φωτογραφία μας.
Βεβαίως φτιάξαμε και πετιμέζι για μουσταλευριά και μουστοκούλουρα, τον χειμώνα. Για να γίνει το πετιμέζι, ο μούστος θέλει πολύ βράσιμο, έως να γίνει σιρόπι. Από 10 κιλά μούστου θα βγει γύρω στα 2,5 – 3 κιλά πετιμέζι! Καλό χειμώνα.
Κ.Κ.
* Από την έντυπη έκδοση της εφημερίδος “Γορτυνία”
