Του Δημ. Μαυραειδόπουλου*
Ενας γάμος στο χωριό αποτελούσε ξεχωριστό γεγονός, ιδιαίτερα όταν η νύφη έπρεπε να έρθει από άλλο χωριό. Μετά το προξενιό και το προικοσύμφωνο της νύφης ορίζετο και η ημερομηνία του γάμου. Πάντα άνοιξη, καλοκαίρι ή φθινόπωρο. Παραμονές του γάμου οι κοντινοί συγγενείς του γαμπρού στόλιζαν τα ιπποειδή (συνήθως μουλάρια) για να φέρουν τα προικιά της νύφης, συνήθως κλινοσκεπάσματα, κάποια οικοσκευή, κεντήματα και ρουχισμό της νύφης κ.λ.π. Οσο και φτωχή και αν ήταν η προίκα στα μάτια των χωριανών έπρεπε να φαντάζει πλούσια. Γέμιζαν τα μαξιλάρια με κλαδιά κυρίως δάφνες και απ΄ έξω κρεμούσαν τα χρωματιστά κιλίμια, κουβέρτες. Στους συμπεθέρους η νύφη καρφίτσωνε στο πέτο κόκκινα μεταξωτά μαντήλια από την Καλαμάτα.
Την ημέρα του γάμου, το πρωί μετά από μια ντουφεκιά που ήταν σύνθημα συγκέντρωσης (συνήθως στην άκρη του χωριού ανάλογα με την κατεύθυνση του χωριού της νύφης) οι περισσότεροι γάμοι είχαν κατεύθυνση τη νότια έξοδο, το δρόμο προς την εκκλησία. Κάτω από τοαλώνι του γέρο – Κωνσταντή περίμεναν να συγκεντρωθούν οι συμμετέχοντες που σε κάποιες περιπτώσεις ήταν και από δυο σε κάθε σπίτι με τα ιπποειδή στολισμένα με πολύχρωμα κιλίμια. Με την δεύτερη ντουφεκιά το συμπεθεριό αναχωρούσε τραγουδώντας. Θυμάμαι τον μπάρμπα Γιώργη το Θεοδωρόπουλο με το επικό τραγούδι που ακόμα ηχεί στα αυτιά μου: “Εκκίνησε η λεβεντουργιά νύφη να πάει να φέρει και από τα τραγούδια τα πολλά και τα πολλά ντουφέκια αναταράχτηκε η θάλασσα κι εχάθη το καράβι”, νησιώτικο τραγούδι που μετατράπηκε σε επικό τραγούδι στα δικά μας τα μέρη. Δεινός τραγουδιστής στους γάμους ήταν ο μπάρμπα – Γιώργης ο Λάμπρος. Χορός και τραγούδι ήταν όλη η ζωή του. Τον καλούσαν ακόμα και σε γειτονικά χωριά να ανοίξει το γλέντι και να δώσει ρυθμό και κέφι. Ηταν κάτι σαν κορυφαίος, όπως τον διθύραμβο.
Τα στέφανα γίνονταν στην εκκλησιά του χωριού της νύφης, ακολουθούσε στην πανηγυρίστρα ένας τελετουργικός χορός με τους νεόνυμφους και τους κουμπάρους και επιστροφή στο χωριό του γαμπρού. Το τραγούδι φυσικά συνόδευε όλη τη διαδρομή. Αν ο γαμπρός ήταν λίγο εύπορος το συμπεθεριό το συνόδευαν και μουσικά όργανα. Το τετράποδο που έφερνε καβάλα την νύφη είθισται να το οδηγεί πεζός ο πεθερός της νύφης. Ο μπροστινός καβαλάρης της γαμήλιας τελετής κρατούσε πλουμιστή κουλούρα του γάμου, που είχε ετοιμάσει η νύφη. Λίγα χιλιόμετρα πριν την άφιξη στο χωριό, δυο τρεις ανύπαντροι συνήθως νέοι αποκόπτονταν από το συμπεθεριό και έτρεχαν καλπάζοντας να φέρουν στην πεθερά τα συχαρίκια: “ο γάμος έγινε και η νύφη έρχεται”.
Υπήρχαν περιπτώσεις, σπάνιες φυσικά, που αν δεν ετηρείτο το προικοσύμφωνο, ο γάμος μπορούσε να χαλάσει. Σε αυτούς κρεμούσαν μεταξωτά μαντίλια και τους έδιναν δυο ξύλινα δοχεία γεμάτα από κρασί (τσότρες) για να προσφέρουν έναν έναν στους συμμετέχοντες συμπεθέρους.
Κατά την άφιξη της νύφης στο νέο σπιτικό στην είσοδο την περίμενε η πεθερά να την υποδεχθεί με ένα σιδερικό και ένα ρόδι που το έσπαγε η νύφη με το τακούνι πριν περάσει την είσοδο του σπιτιού. Σύμβολα το μεν σιδερικό η νύφη να είναι σιδερένια και το ρόδι για πολλά παιδιά. Στην συνέχεια οι κουμπάροι μέλωναν τους καλεσμένους και ακολουθούσε χορός και τραγούδι.
Αργά το βράδυ στρώνονταν το γαμήλιο τραπέζι, μια τάβλα σε σχήμα πι γύρω από το σαλόνι. Νωρίτερα οι καλεσμένοι είθισται να στέλνουν στο σπίτι του γαμπρού φαγώσιμα δώρα το λεγόμενο πεσκέσι, κρέας, ψωμί και κρασί. Κάτι σαν ρεφενέ θα λέγαμε σήμερα. Οι στενοί συγγενείς έκαναν και κάποιο δώρο για να πορευτούν στο καινούργιο σπίτι. Το γαμήλιο τραπέζι κρατούσε ολόκληρη τη νύχτα με κρασί, μεζέδες και τραγούδια σε ρυθμό διθυραμβικό. Ξεκίναγε τον στίχο ένας καλλίφωνος ή κορυφαίος όπως προαναφέραμε, η μια πλευρά και το επαναλάμβανε η άλλη . Θυμάμαι το τραγούδι που είπε στο γάμο του γιου του ο Γιάννης Καλκανάς (ο Ζήκος) τραγούδι της νύφης: “Τρισεύγενη στο γάμο σου και στα αρραβωνιάσματά σου. Τα χιόνια αλεύρι να γενούν και τα πουλιά γιουβάλια. Και η θάλασσα γλυκό κρασί και τα καράβια κούπες. Τα κύματα γριβόλογα να΄ρθουν οι συμπεθέροι.” . Αλλο τραγούδι, σε τούτη την τάβλα που ήρθαμε , μια τάβλα “πλουμπισμένη”.
Φωτό αρχείου
*Δημοσιεύτηκε στο τελευταίο φύλλο της Εφημερίδος “Γορτυνία”
Γίνε συνδρομητής – Διάβασε τη “Γορτυνία” και ηλεκτρονικά!
