Ένα από τα πιο σημαντικά αξιοθέατα της Γορτυνίας είναι αναμφίβολα το Μουσείο Υδροκίνησης, δύο χιλιόμετρα ανατολικά της Δημητσάνς;, στο κεφαλάρι του Αη-Γιάννη, σε μια περιοχή που παλαιά λειτουργούσαν πολλοί μπαρουτόμυλοι. Ανήκει στο Δίκτυο Μουσείων του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς. Δημιουργήθηκε το 1997 και είναι το μοναδικό μουσείο στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια.
Το Μουσείο προβάλλει την τεχνολογία της προβιομηχανικής εποχής με κινητήρια δύναμη το νερό. Πρόκειται για έναν χώρο ενός περίπου τετραγωνικού χιλιομέτρου, μέσα στον οποίο, στην περίοδο της προβιομηχανικής εποχής, λειτουργούσε ένα μεγάλο βιοτεχνικό συγκρότημα που είχε ως κινητήρια δύναμή του το νερό της ομώνυμης πηγής, του γνωστού Κεφαλαριού του Αϊ-Γιάννη.
Το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης έχει αποκαταστήσει παραδοσιακές εγκαταστάσεις και υδροκίνητους μηχανισμούς. Τα εργαστήρια περιβάλλονται από πυκνή βλάστηση και άφθονα τρεχούμενα νερά, όπου μπορείτε να περιηγηθείτε. Οι μόνιμοι εξοπλισμοί τους έχουν αποκατασταθεί στην αρχική τους λειτουργία.
Το πρώτο κτήριο στεγάζει νεροτριβή και αλευρόμυλο με οριζόντια φτερωτή. Στο διπλανό δωματιάκι, με το τζάκι, ζούσε ο μυλωνάς με την οικογένειά του, κατά κανόνα πολυμελή. Έξω από τον μύλο υπάρχει το ρακοκάζανο, που στηνόταν στην ύπαιθρο μετά τον τρύγο, για την παραγωγή τσίπουρου από τα στέμφυλα.
Ακριβώς απέναντι, διώροφο κτήριο στέγαζε την κατοικία του βυρσοδέψη και το βυρσοδεψείο. Το εσωτερικό του εργαστηρίου είναι χωρισμένο σε ζώνες που αντιστοιχούν στα διάφορα στάδια επεξεργασίας των δερμάτων. Το λιθόστρωτο οδηγεί σε πλάτωμα, όπου διαμορφώνεται φυσική δεξαμενή, και καταλήγει στον μπαρουτόμυλο. Το μπαρούτι, ισχυρό στοιχείο της πολιτισμικής ταυτότητας της περιοχής, διατηρείται ζωντανό στη μνήμη και τις αφηγήσεις των κατοίκων της. Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821, οι Δημητσανίτες τροφοδοτούσαν τον αγώνα με το απαραίτητο αυτό πολεμικό υλικό. Ο Κολοκοτρώνης γράφει χαρακτηριστικά: «Μπαρούτι είχαμε, έκαμνε η Δημιτζάνα». Εδώ μπορείτε να δείτε τον κινούμενο μηχανισμό ενός μπαρουτόμυλου με κοπάνια, που είχε εξαφανιστεί στην Ευρώπη ήδη από τον 18ο αιώνα, ενώ στη Δημητσάνα χρησιμοποιήθηκε κατά την Επανάσταση, αλλά και έως τις αρχές του 20ού αιώνα.
*Στα πλαίσια της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων και της Ευρωπαϊκής Νύχτας Μουσείων, το Σαββατοκύριακο 21-22/5 διοργανώνονται εκδηλώσεις με θέμα «Με τη δύναμη του νερού!». Σε αυτές περιλαμβάνονται ετήσιο πλύσιμο υφαντών στη νεροτριβή και άλεσμα στον παραδοσιακό νερόμυλο, ζυμώματα και παραδοσιακό γλέντι.
