Η «Άγνωστη Αρκαδία» από το Έθνος!

magouliana-ethnos-1

Με τίτλο «ΑΓΝΩΣΤΗ ΑΡΚΑΔΙΑ –ΜΑΓΟΥΛΙΑΝΑ» το Κυριακάτικο Έθνος δημοσίευσε ένα εκπληκτικό αφιέρωμα του Θοδωρή Αθανασιάδη για τη Γορτυνία, στο ένθετο της εφημερίδος με τίτλο «Ταξίδι», την Κυριακή 3.2.2013. Παρουσιάζει κυρίως τα Μαγούλιανα, το υψηλότερο χωριό της Πελοποννήσου, το κοντινό Βαλτεσινίκο, ενώ προτείνει στον αναγνώστη σύντομες εκδρομές για εξερεύνηση. Ενδεικτικά αναφέρει:

magouliana-ethnos-1

Ποιο είναι το ψηλότερο χωριό του Μοριά; Πού βρίσκονται μερικά από τα παλιότερα πολεμόσπιτα της Αρκαδίας;

Σε ποια πυκνά δάση ήθελε η μυθολογία να τριγυρνά ο κατσικοπόδαρος θεός Πάνας παίζοντας τον αυλό του; Ίσως ο τόπος αυτός να μην είναι και τόσο μακριά όσο με την πρώτη σκέψη μπορεί να φανταστήκατε!

Από τη στιγμή που θα «πιάσεις» την Αττική οδό, ούτε που θα καταλάβεις για πότε βρέθηκες στον Ισθμό. Στη συνέχεια διασχίζεις τους αμπελώνες της Νεμέας, χάνεσαι στα τούνελ του Αρτεμισίου και χωρίς καλά-καλά να το σκεφτείς, βλέπεις και πάλι το φως του ήλιου στο αρκαδικό υψίπεδο, αγκαλιά με τα έλατα και το Μαίναλο να φιγουράρει με τη στιβαρή του σιλουέτα στο βάθος του ορίζοντα.

Πρώτα συναντάς την Κάψια, συνεχίζεις για Λεβίδι και καταλήγεις στην κοσμοπολίτικη Βυτίνα. Από εκεί και πέρα οι επιλογές για εξορμήσεις είναι άφθονες, είτε τραβήξεις προς Αλωνίσταινα και Ελάτη είτε συνεχίσεις προς τη θρυλική Δημητσάνα και τα πετρόκτιστα Λαγκάδια. Οι αποστάσεις πλέον έχουν ελαχιστοποιηθεί και καλύπτονται άνετα, ακόμη και στο χρονικό διάστημα μιας μέρας, αφού σε καμία περίπτωση δεν θα χρειαστεί να σπαταλήσεις περισσότερο από δυο ώρες για να βρεθείς στο βασίλειο της ορεινής φύσης.

Αφήνοντας πίσω τον συνωστισμό και την κίνηση που παρουσιάζει η περιοχή γύρω από τη Βυτίνα και το χιονοδρομικό κέντρο του Μαίναλου, οδηγούμε στον επαρχιακό δρόμο Τριπόλεως – Πύργου. Δεν θα χρειαστεί να καλύψουμε πάνω από 8 χιλιόμετρα ώσπου να δούμε την ταμπέλα στα δεξιά μας και τον στενότερο ασφάλτινο δρόμο που ανηφορίζει μέσα στο δάσος με κατεύθυνση προς Μαγούλιανα – Βαλτεσινίκο. Σε τούτη τη διαδρομή η αρκαδική γη σιγά – σιγά αρχίζει να μας αποκαλύπτει ένα πιο ήσυχο και σαφώς πιο γοητευτικό της πρόσωπο.

Στα πέντε χιλιόμετρα συναντάμε τα Μαγούλιανα -το ψηλότερο χωριό της Πελοποννήσου (υψ. 1.350)- κτισμένα σε μια κόχη του βουνού. Οι πρώτοι κάτοικοι κατέφυγαν εδώ, σε αυτό το μεγάλο υψόμετρο, στις αρχές του 16ου αιώνα κυρίως για να προστατευθούν από τις ληστρικές επιδρομές των Aλβανών της Ηλείας, τους τρομερούς Λαλαίους που εκείνα τα χρόνια ήταν η μάστιγα του ορεινού Μοριά. Έτσι μέχρι το τέλος του 16ου αιώνα τα Μαγούλιανα έγιναν ολάκερο χωριό με μεγάλα καλοκτισμένα σπίτια που τα έχτισαν πέτρα-πέτρα, οι λαγκαδινοί μαστόροι.

Τα επόμενα χρόνια τα Μαγούλιανα επεκτάθηκαν και γνώρισαν άνθηση οικονομική και πνευματική, καθώς εδώ στις αρχές του 19ου αιώνα λειτούργησε σχολή όπου ανάμεσα στις εξέχουσες προσωπικότητες που σπούδασαν ήταν και ο Φώτιος Χρυσανθόπουλος ή Φωτάκος (Υπασπιστής του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και ιστορικός). Αξιόλογη είναι η εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ( 17ος αιώνας) με το λεπτοδουλεμένο και επιχρυσωμένο τέμπλο, έργο του Ηπειρώτη ξυλογλύπτη Χριστόδουλου. Στην κορυφή του λόφου που υψώνεται πάνω από το χωριό (υψ. 1.450 μ. ) υπάρχουν υπολείμματα βυζαντινού κάστρου γνωστού ως «Γορτυνιακό δυναμάρι, Αργυρόκαστρο ή Ανδρόκαστρο».

Από εδώ ο δρόμος συνεχίζει ασφάλτινος μέσα από πυκνόφυτο ελατόδασος με αρκετές ευθείες με τελική κατάληξη το Βαλτεσινίκο (8 χλμ.). Σε ύψος 1.140 μέτρων συναντάμε το ιστορικό χωριό της Γορτυνίας που φημιζόταν για τους μαραγκούς και τους άριστους ξυλογλύπτες του. Το τέμπλο του ναού του Αγίου Γεωργίου στην πάνω γειτονιά, αλλά και αυτό των Αγίων Θεοδώρων στην είσοδο του χωριού το αποδεικνύουν.

magouliana-ethnos-2

Το χωριό κατά τα χρόνια της Φραγκοκρατίας ήταν γνωστό ως Βάλτες (δηλαδή τόπος με πηγαία νερά, κεφαλόβρυσα) ενώ το σημερινό όνομα πιθανό να προήλθε από τη συνένωση μικρότερων συνοικισμών. Ετσι εξηγείται και η κατάληξη -νικο- και έτσι οι Βάλτες έγιναν Βαλτεσινίκο.

Στην κορφή γειτονικού λόφου, στη θέση Παλαιόκαστρο σε υψόμετρο 1.364 διακρίνονται ερείπια μεσαιωνικού κάστρου (πιθανόν φράγκικης κατασκευής).

Σε γενικές γραμμές το Βαλτεσινίκο διατηρεί την παραδοσιακή του αρχιτεκτονική μορφή (έχει ανακηρυχθεί παραδοσιακός οικισμός), καθώς διατηρούνται αν και παραμελημένα, αρκετά πυργόσπιτα. Αξιόλογος είναι ο ναός των Αγίων Θεοδώρων, κτίσμα του 1847 (ο μητροπολιτικός ναός) και ο Αγιος Γεώργιος (1830) με τον χαρακτηριστικό οκτάγωνο τρούλο. Από το πάλαι ποτέ εντυπωσιακό κτίριο των Δεσποταίων όπου λειτουργούσε το Σχολαρχείο διασώζεται ένα μόνο τμήμα.

Ενδιαφέρον είναι και το Λαογραφικό Μουσείο που λειτουργεί από το 2006 (www.valtessiniko.gr). Λίγο έξω από το χωριό βρίσκεται το μοναστήρι της Κοίμησης της Θεοτόκου που ιδρύθηκε το 1625. Ακολουθώντας σύντομο λιθόστρωτο μονοπάτι και καμιά εκατοστή σκαλιά θα βρεθείτε στη μονή του Αγ. Νικολάου (του 16ου αι) που φωλιάζει στην κόχη απόκρημνου βράχου σε φυσικά οχυρή θέση, αντίκρυ στο φαράγγι του Καψάλη.

 

Σύντομες εκδρομές

 

Aπό τα Μαγούλιανα θαυμάσια είναι η δασική διαδρομή –όλη σε ασφάλτινο δρόμο- που διασχίζει το μοναδικό ελατόδασος της Μάνας όπου βρίσκεται το παλιό Σανατόριο. Μετά 6 χιλιόμετρα θα βγείτε πάλι στον κεντρικό δρόμο Βυτίνας – Πύργου.

Ξεκινώντας από το Βαλτεσινίκο, αξίζει αν δεν έχει προηγηθεί χιονόπτωση να επιχειρήσετε τη διαδρομή που οδηγεί στα κοντινά χωριά Μυγδαλιά (8 χλμ.) και Κερπίνη (12 χλμ. ), απ’ όπου μπορείτε να συνεχίσετε για την λεκάνη του Λάδωνα, την τεχνητή λίμνη ή να βγείτε στον «111», στον δρόμο δηλαδή Τριπόλεως – Πάτρας. Πηγαίνοντας προς Μυγδαλιά στα 3 χλμ. θα δείτε αριστερά ασφάλτινο δρόμο. Αν τον ακολουθήσετε θα βγείτε μετά 6,5 χλμ. (διαδρομή μέσα από εξαιρετικά πυκνό δάσος ελάτων) στον κεντρικό δρόμο Βυτίνας – Λαγκαδίων, στο ύψος των πηγών του Λούσιου ποταμού.

Φυσικά από τα Μαγούλιανα εύκολα θα πάτε στη Βυτίνα (απέχει μόλις 12 χλμ.) από όπου θα ανηφορίσετε για το χιονοδρομικό κέντρο του Μαίναλου. Περίπου την ίδια απόσταση θα χρειαστεί να καλύψετε έως τη διάσημη Δημητσάνα και τα πετρόκτιστα Λαγκάδια.

 

Εξερευνήσεις

 

Μαγούλιανα – Λάστα – Αγριδάκι: Από τα Μαγούλιανα θα προσεγγίσετε το χωριό Λάστα (6 χλμ.) ακολουθώντας ασφαλτοστρωμένο οδόστρωμα (προσοχή στον πάγο). Στη Λάστα (υψομ.1.050) στην πλατεία με τα γιγαντόκορμα πλατάνια δεσπόζει ο επιβλητικός ναός του Αγίου Γεωργίου του 1876 (έργο του Λαγκαδιανού μάστορα Γιάννη Γαρδίκα) με την ανοικτή θέα στα βουνά της Αρκαδίας και τη Μονή Κερνίτσας.

Εδώ βρίσκεται το μοναδικό πιθανόν στην Ελλάδα αυτοεξυπηρετούμενο καφενείο, όπου ο επισκέπτης φτιάχνει το καφέ ή το ρόφημά του μόνος του, ή σερβίρει το τσίπουρό του, με την υποχρέωση βέβαια να αφήσει πίσω τον χώρο όπως ακριβώς τον βρήκε, καθαρό και περιποιημένο!

Από τη Λάστα ο δρόμος συνεχίζει σχετικά βατός χωματόδρομος για το απόμερο και έρημο χωριό Αγριδάκι που βρίσκεται σε ύψος 1.150 μέτρων (3,5 χλμ. διαδρομή σε τοπίο αραιής βλάστησης που προσφέρει εξαιρετική θέα). Το χωριό το έχτισαν καταδιωγμένοι Σουλιώτες. Δυστυχώς σήμερα τα περισσότερα πέτρινα σπίτια έχουν καταρρεύσει. Αξίζει όμως να δείτε την εκκλησία του Αγίου Νικολάου και την όμορφη «Τρανή βρύση».

Μυγδαλιά – Γεφύρι Κυράς: Από το χωριό Μυγδαλιά (8 χλμ. βόρεια του Βαλτεσινίκου σε ασφάλτινο δρόμο) ξεκινά μια θαυμάσια διαδρομή σε μέτριο χωματόδρομο που κατηφορίζει με αλλεπάλληλες φουρκέτες προς το σημείο όπου ο Λάδωνας ποταμός εκβάλλει στην τεχνίτη λίμνη έπειτα από 9 χλμ. (προσοχή στη λάσπη στα τελευταία 3-4 χλμ.). Στο σημείο όταν η στάθμη του νερού είναι χαμηλή διακρίνεται το μεσαιωνικό γεφύρι της Κυράς. Από εδώ συνεχίζετε είτε προς φράγμα Λάδωνα, είτε προς το χωριό Δάφνη.

Βαλτεσινίκο – Δρακοβούνι: Θα περάσετε μέσα από το Βαλτεσινίκο και θα συνεχίσετε για 1.000 μέτρα ώσπου να βρεθείτε σε διασταύρωση. Θα στρίψετε δεξιά, θ’ αφήσετε πίσω το μονοπάτι για το μοναστήρι του Αγίου και θα συνεχίσετε σε κατηφορικό χωμάτινο οδόστρωμα με κατεύθυνση προς το χωριό Δρακοβούνι (10 χλμ.). Στη συνέχεια θα πατήσετε και πάλι σε άσφαλτο και θα συνεχίσετε για το χωριό Πράσινο απ’ όπου εύκολα πλέον θα βγείτε στον «111» (επαρχιακός δρόμος Τριπόλεως – Πάτρας). Αν πάτε αριστερά συνεχίζετε προς Πάτρα και δεξιά προς Βλαχέρνα-Λεβίδι και εθνική οδό Τριπόλεως – Κορίνθου.