Νεμνιτσιώτες Αγωνιστές κατά την επανάσταση του 1821

Με τη συμπλήρωση διακοσίων ετών από την έναρξη του εθνικοαπελευθερωτικού μας αγώνα το 1821, επιχειρούμε με την παρούσα αναφορά μας, αντί μνημόσυνου, μια μικρή επετειακή ανασκόπηση στην προσφορά των κατοίκων του Μεθυδρίου (Νεμνίτσας) στον της παλιγγενεσίας αγώνα.

Η εθνική αυτογνωσία, η αγάπη προς την κοιτίδα καταγωγής μου αλλά και η απότιση φόρου τιμής προς τον τόπο που γεννήθηκα, με παρακίνησαν να ανασύρω από τη λήθη του πανδαμάτορα χρόνου τα ονόματα πλειάδας αγωνιστών του 1821, καταγόμενων από τη \BΝεμνίτσα\N. Σαν το σάλπισμα του Γερμανού από την Άγια Λαύρα συνήγειρε τους απανταχού Έλληνες, οι Νεμνιτσιώτες όπως και άλλοι Γορτύνιοι, έλαβαν πρόθυμα και με ενθουσιασμό τα όπλα και έσπευσαν στο μετερίζι του χρέους, εκεί στους προμαχώνες του αγώνα «…για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδος την ελευθερία…»

Η Νεμνίτσα την περίοδο της επανάστασης αριθμούσε περί τα 400 άτομα κατανεμημένα σε 70 περίπου οικογένειες, οι οποίες φυσικά και παρείχαν στον αγώνα περιστασιακά δεκάδες αγωνιστών. Σε κατάσταση του στρατοπέδου της Νεστάνης (τότε Τσιπιανά), αναγράφονται τον Ιούλιο του 1822, 40 άνδρες ΄΄Νεμνιτζηώτες΄΄ (Α. Παπαγιάννη, Μαντινειακά μοναστήρια σελ. 341).

Μεταξύ των πολεμιστών που αποτελούσαν ιδιαίτερο σώμα του \BΘ. Κολοκοτρώνη\N συγκαταλέγονται και οι Νεμνιτσιώτες οπλαρχηγοί: Πάνος Αναγνωστόπουλος, πατέρας της απαχθείσας από τον Ιμπραήμ Χριστίνας, Κων/νος Αναστόπουλος, γιος της αδελφής του Κολοκοτρώνη Ελένης, η οποία είχε παντρευτεί στη Νεμνίτσα το Λεωνίδη Αναστόπουλο, ο Αναγνώστης Γερμανός. ( Φωτάκου τόμος Α΄, σελ 338) Στα μητρώα των αγωνιστών του 1821 αναγράφονται οι εξής Νεμνιτσιώτες υπαξιωματικοί και στρατιώτες: Δημήτριος ιερεύς Παπαλυμπερόπουλος, Κων/νος Μανιάτης, Δημήτριος Γιαννακόπουλος, Τριαντάφυλλος Κωστόπουλος, Παν/της Ντούλας, Κων/νος Ξούρας κ.ά.

Η μαχητικότητα των Νεμνιτσιωτών και άλλων ορεσίβιων Αρκάδων, στις συγκρούσεις με τον κατακτητή, καταδεικνύεται περίτρανα στη θρυλική των Δερβενακίων μάχη στις 26 Ιουλίου του 1822. Την περιγράφει γλαφυρά ο Μ. Οικονόμου, ο οποίος υπηρέτησε κοντά στον Κολοκοτρώνη, αναφέροντας: « …θαυμαστόν δ’ εν τούτοις, και μέχρις απιστίας παράδοξον είναι ότι πλην δύο νέων εκ Νεμνίτσης και Γαρζενίκου, ορμησάντων πρώτων εις Άγ. Σώστην κατά των Τούρκων, ως λύκων πειναλέων εν μέσω προβάτων και φονευθέντων εν αρχή…»

Ο Νεμνιτσιώτης Κων/νος Μανιάτης επέδειξε επίσης απαράμιλλη γενναιότητα κατά τον αγώνα του ΄21. Υπήρξε σωματοφύλακας του Κολοκοτρώνη και στις 13 Ιουλίου, λίγο πριν την καταστροφή του Δράμαλη, στο Μαλανδρένι κατά τη διάρκεια της πολιορκίας Τούρκων σε κάποιο σπίτι και ενώ αυτοί αρνήθηκαν να παραδοθούν, ο εύψυχος Κ. Μανιάτης άρπαξε την προεξέχουσα της πολεμίστρας κάνη του όπλου του Τούρκου και τον κάλεσε να παραδοθεί. ( Φωτάκου τόμος Α΄, σελ. 336 και Αμβρ. Φραντζή, τόμος Β΄, σελ. 207 ).

Εξέχουσα επίσης θέση μεταξύ των αγωνιστών του ΄21 κατέχει και ο εκ Νεμνίτσης άνθρωπος του πνεύματος, ο μορφωμένος Προκόπης Παπαδόπουλος, ο και λογιώτατος αποκαλούμενος, μέλος της φιλικής εταιρείας. Ήταν από αυτούς που πρωτοστάτησαν με πυροβολισμούς αντίκρυ του κάστρου της Καρύταινας στον εγκλεισμό των έντρομων Τούρκων εντός του φρουρίου. Πολύτιμη η συνεισφορά του στη συγκέντρωση της Ζαράκοβας. Μετέφερε επιστολή προς τον Θ. Κολοκοτρώνη το περιεχόμενο της οποίας αποκάλυπτε την πρόθεση δολοφονίας των εκεί συνελθόντων αρχόντων.

Εκείνος που κοσμεί το πάνθεον των καταγόμενων από τη Νεμνίτσα ηρώων του 1821, είναι ο Επίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος. Εγεννήθη στη Νεμνίτσα το 1787 και ήταν γιος του προεστού του χωριού Βασίλειου Αναγνωστόπουλου και της Αικατερίνης. Εδιδάχθη τα πρώτα γράμματα από δασκάλους ιερείς στην περίφημη σχολή Βυτίνας.

Ανάλωσε τις δυνάμεις του στην ανύψωση του θρησκευτικού και εθνικού φρονήματος του ποιμνίου του, χτίζοντας ναούς και σχολεία. Το 1818 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό. Στις επάλξεις του αγώνα επικεφαλής τμήματος, πρωτοστάτησε στις μάχες της Βλαχοκερασιάς, του Βαλτετσίου, των Δολιανών αλλά και της απελευθέρωσης της Τρίπολης. Οι μαχητές του αγώνα τον υπολήπτονταν, τον τιμούσαν και ζητούσαν την ευλογία του «Καπετάν Δεσπότη» όπως τον αποκαλούσε ο Κολοκοτρώνης.

Στις 26 Μαΐου του 1821 εκλέχτηκε Πρόεδρος της Πελοποννησιακής Γερουσίας, η οποία ανέλαβε την πολιτική διεύθυνση του αγώνα. Ήταν στην ουσία, υπηρετώντας τούτο το αξίωμα, ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας!

Τον Ιούνιο του 1822 εισήλθε εκούσιος όμηρος στο Τουρκοκρατούμενο Ναύπλιο μαζί με τον συμπατριώτη του Προκόπη Παπαδόπουλο, με σκοπό να διευκολύνει τις διαπραγματεύσεις μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων. Υπέστη εκεί τα πάνδεινα και υπέμεινε στερήσεις και ταπεινώσεις προσδοκώντας την έλευση της απελευθέρωσης του τόπου. Το 1823 εξελέγη Αντιπρόεδρος της Εθνοσυνελεύσεως του Άστρους.

Στις 26 Απριλίου του 1843 αποδήμησε εις Κύριον. Η κηδεία του υπήρξε πάνδημη και ο υπό του εκκλησιαστικού ρήτορα Οικονόμου εξ Οικονόμων εκφωνηθείς επικήδειος, συμπεριέλαβε με λεπτομέρειες τη δράση και την προσφορά του ΄΄Καπετάν Δεσπότη΄΄. Είναι ο « Επί της ψάθης αποθανών» ιεράρχης αφού τα μόνα περιουσιακά στοιχεία που κατέλειπε ήταν κάποια μισοκατεστραμένα έπιπλα και 5 ασημένια κουτάλια.

Η δόξα του Νεμνιτσιώτη ιεράρχη θα καταυγάζει εις τους αιώνες τις σελίδες της ιστορίας μας. Είναι από τους ρασοφόρους εκείνους που ήξεραν να τιμούν τα θεία προ του θυσιαστηρίου και τα πάτρια επί του πεδίου της μάχης. Η μνήμη του, ως και εκείνη των προμνημονευθέντων αγωνιστών της Νεμνίτσας αλλά και όλων όσων παντοιοτρόπως συνήργησαν στη νικηφόρα έκβαση του έπους εκείνου, αοίδιμη εις τους αιώνες !

Φίλης Κ. Νικόλαος

* Από την έντυπη έκδοση της εφημερίδος Γορτυνία